0
-31%
Tết Đoan Ngọ là một ngày lễ quan trọng được diễn ra vào ngày 5/5 âm lịch ở một số nước Đông Nam Á trong đó có Việt Nam. Đây không chỉ đơn thuần là ngày lễ truyền thống, dịp lễ này còn mang trong mình nhiều câu chuyện và ý nghĩa rất hay. Tham khảo bài viết dưới đây của Elipsport để hiểu rõ hơn về ngày Tết này bạn nhé!
1. Tết Đoan Ngọ là ngày gì?
Tết Đoan Ngọ được diễn ra vào ngày mùng 5/5 âm lịch và còn được biết đến với cái tên Tết Đoan Dương. "Đoan" có nghĩa là bắt đầu và "Ngọ" đề cập đến giữa trưa, trong khi "Dương" thể hiện mặt trời và khí dương. Tết Đoan Dương bắt đầu vào thời điểm khí dương đang thịnh.
Ở Việt Nam, ngày Tết này còn được gọi với cái tên dân giã khác là “Tết giết sâu bọ”. Không chỉ riêng Việt Nam hay Trung Quốc mà ngay cả ở Triều Tiên, Hàn Quốc cũng có Tết Đoan Ngọ. Do đó, lễ hội này thực tế là một nghi thức tết truyền thống của Á Đông, liên quan đến quan niệm về sự tuần hoàn của thời tiết trong năm.
Tết Đoan Ngọ 2023 (ngày mùng 5 tháng 5 Âm lịch) sẽ rơi vào thứ 6 ngày 22/06/2023. Như vậy tính từ ngày 07/06/2023 thì còn khoảng 15 ngày nữa sẽ đến ngày tết này.
Nguồn gốc ngày Tết Đoan Ngọ
Nguồn gốc của ngày Tết Đoan Ngọ ở Trung Quốc
Có nhiều người cho rằng Tết Đoan Ngọ có nguồn gốc từ Trung Quốc và liên quan đến nhiều câu chuyện thú vị. Trong số đó, câu chuyện về vị quan Khuất Nguyên được coi là nổi bật nhất.
Ông là một đại thần của nước Sở trong thời kỳ Chiến Quốc và cũng là một nhà văn hóa nổi tiếng. Tuy nhiên, ông đã tự tử vào ngày mùng 5/2 âm lịch sau khi bị gian thần hãm hại và không thể can ngăn được nhà vua.
Người dân đã tưởng nhớ ông bằng cách làm bánh bá trạng và thả trôi xuống sông để tôn vinh sự trung nghĩa của ông.
Nguồn gốc của ngày Tết Đoan Dương ở Việt Nam
Đối với người Việt, Tết là một ngày lễ có ý nghĩa khác biệt. Theo tài liệu của Ban Tôn Giáo Chính Phủ, ngày xưa, khi mùa vụ thành công và bội thu, nông dân ăn mừng vì trúng mùa nhưng lại phải đối mặt với sự tàn phá của sâu bọ.
Một ông lão tên Đôi Truân đến từ xa đã chỉ cho nhân dân cách giải quyết vấn đề sâu bọ bằng cách lập một bàn cúng với bánh tro và trái cây, sau đó vận động thể dục trước nhà mình.
Kết quả là sâu bọ đã biến mất và từ đó, vào ngày 5/5 âm lịch được gọi là "Tết Đoan Ngọ" hay còn gọi là "Tết diệt sâu bọ" vì ngày này là thời điểm thường cúng giữa giờ Ngọ và nông dân vẫn tiếp tục lập bàn cúng để giải quyết vấn đề sâu bọ.
Việc quan niệm Tết Đoan Ngọ của người Việt xuất phát từ Trung Quốc là một sự hiểu nhầm và không đúng như nhiều người vẫn nghĩ.
Ý nghĩa Tết Đoan Ngọ
Người ta tin rằng bên cạnh tác dụng tiêu diệt sâu bọ phá hoại mùa màng, ngày Tết Đoan Dương còn giúp giải trừ bệnh tật trong thời điểm giao mùa.
Theo quan niệm của người xưa, bộ phận tiêu hóa của con người thường có các loại ký sinh gây hại không phải lúc nào cũng diệt được. Tuy nhiên, vào ngày mùng 5/5 hàng năm, các loại ký sinh này thường xuất hiện và đây là lúc tốt để ăn những thức ăn có vị chua, chát để loại bỏ chúng.
2. Hướng dẫn cách cúng Tết Đoan Ngọ ở Việt Nam
Lễ Gia Tiên
Mâm cúng lễ Gia Tiên vào dịp Tết Đoan Dương sẽ bao gồm:
- Một mâm cơm chay
- Các loại bánh chay và xôi chay.
- Ba chén rượu ba màu trắng, vàng, đỏ trong rượu có pha thêm một chút hùng hoàng.
- 9 bông hoa đồng tiền đỏ cài lên mâm hoa quả.
- Ba chén nước trà ba hương vị khác nhau cùng vàng thỏi, vàng lá, vàng thuyền.
- Mâm hoa quả có đủ năm vị là cay, chua, ngọt, mặn, đắng.
- Có thể mua thêm một chút tiền âm phủ.
Lễ cầu xin Ngọc Hoàng Đại Đế và Thần Tiên
Chuẩn bị đàn lễ được cúng ngoài trời, mâm cúng được đặt quay mặt về hướng Nam.
Mâm cúng lễ cầu xin Ngọc Hoàng Đại Đế và Thần Tiên của ngày Tết Đoan Ngọ bao gồm:
- Bàn lễ cúng trải một tấm vải đỏ rộng
- Mâm hoa quả có đủ năm vị là cay, chua, ngọt, mặn, đắng.
- Các loại bánh chay và một mâm xôi.
- Năm chén rượu năm màu trắng, đỏ, vàng, đen, xanh, trong rượu có pha thêm chút hùng hoàng.
- 9 hoa đồng tiền đỏ cài lên mâm hoa quả.
- Một chiếc lọng đỏ có viền vàng.
- Năm chén nước trà có năm vị khác nhau cùng vàng thuyền, vàng thỏi, vàng lá.
3. Vào ngày Tết Đoan Ngọ nên ăn gì?
Bánh tro (bánh ú tro)
Có nhiều tên gọi khác nhau cho bánh ú tro như bánh ú, bánh gio và bánh âm. Tùy theo vùng miền, bánh có nhiều biến thể và được gói dưới nhiều hình dạng khác nhau. Bánh được làm từ gạo đã ngâm trong nước tro và đốt bằng củi hoặc rơm, sau đó được gói trong lá chuối.
Bánh có vị ngọt vừa, mềm dẻo, màu trong đặc trưng và dễ ăn. Nếu không có nhân, bánh thường được ăn kèm với mạch nha hoặc đường mật mía. Bánh cũng có tác dụng làm mát ruột và dễ tiêu.
Trái cây
Trong ngày Tết Đoan Ngọ, trái cây là món không thể thiếu trong bữa cúng tổ tiên và bữa tiệc gia đình. Tháng 5 Âm lịch là mùa của những trái vải, mận Hà Nội, mang đến hương vị ngọt bùi và chua thanh cho ngày Tết thêm phần đậm đà.
Ở miền Nam, trái cây được ưa chuộng để cúng ông bà và ăn gồm xoài, chôm chôm, dưa hấu và vải, bởi chúng là các loại trái cây đặc sản của vùng này. Khi bày cúng và ăn loại quả này, người dân miền Nam mong muốn mùa màng sẽ tươi tốt, mầm bệnh sẽ bị tiêu diệt và cây trái sẽ sinh sôi nảy nở.
Thịt vịt
Trong vài ngày trước đó và cũng như vào ngày lễ mùng 5/5 hàng năm, các khu chợ ở miền Bắc và miền Trung đều tấp nập với việc mua bán vịt sống, bởi vì vịt là nguyên liệu quen thuộc để làm nhiều món ăn trong các gia đình.
Theo quan niệm của người miền Trung, từ ngày 5/5 trở đi, vịt đã bắt đầu vào mùa, trở nên béo hơn và có nhiều thịt hơn. Vì thế, vào ngày này, hầu hết các gia đình miền Trung sẽ chọn mua và chế biến các món ngon từ vịt như vịt luộc, vịt quay, vịt tiềm,...
Cơm rượu nếp
Cơm rượu và cái rượu là đặc sản được ưa chuộng để cúng và ăn ở cả ba miền Bắc, Trung và Nam vào ngày 5/5. Người dân tin rằng ăn cơm rượu và uống rượu vào ngày này giúp diệt sâu bọ rất tốt.
Cơm rượu nếp là hỗn hợp được lên men từ nếp đã đồ thành xôi. Công đoạn bắt đầu từ nấu một chõ xôi nguyên hạt, sau đó rắc một lớp men lên và ủ trong ba ngày. Thúng xôi này được đặt trên một chiếc chậu để hứng nước rượu trộn với cái. Sau khi hoàn thành, cơm rượu nếp sẽ có vị ngọt thanh, cay đầu lưỡi và chua nhẹ, được yêu thích bởi cả trẻ em và người già.
Chè trôi nước, chè kê, chè hạt sen và chè đậu đen
Trong ngày này, hai món chè không thể thiếu là chè hạt sen và chè đậu đen. Chúng có tác dụng giải nhiệt tuyệt vời trong khi thời tiết tháng 5 thất thường có thể gây ra các bệnh vặt. Vì vậy, nhiều người đã chọn ăn chè để phòng bệnh và cầu mong mang lại sức khỏe.
Chè trôi nước đã trở thành một món ăn quen thuộc trong văn hoá 3 miền và thường xuất hiện trong các dịp quan trọng như Tết Nguyên Đán, cúng Ông Táo, Tết Hàn Thực và Tết mùng 5/5 Âm lịch. Những viên chè tròn đẹp mắt, thơm ngon mang ý nghĩa sâu sắc và được dùng để cúng dường cho tổ tiên, hy vọng mang lại may mắn cho đời con cháu.
Mỗi khi đến ngày mùng 5 tháng 5, người ta lại có thể thưởng thức món chè kê đặc trưng của xứ Huế. Để làm chè kê, hạt kê đã được lột vỏ và ngâm trước khi đun sôi cho đến khi chúng nở mềm. Sau đó, nước đường và một ít gừng được thêm vào nồi hạt kê để hoàn thành món chè. Với kết cấu sền sệt, màu vàng ươm, hương thơm phức và vị ngọt ngào, chè kê là một món ăn ngon không thể bỏ qua.
Sản phẩm gợi ý
-31%
Quà:
1.000.000đ
-27%
-20%
-32%
-21%
-40%
-12%
-22%
-28%
-37%
Tin liên quan
Tin nổi bật
4. Những điều cần kiêng kỵ trong Tết Đoan Ngọ
Không nên soi gương sau nửa đêm
Dân gian tin rằng sau 12h đêm mùng 5/5, âm khí hoạt động mạnh mẽ nên tuyệt đối không nên soi gương hay chụp ảnh trước gương để tránh dẫn dụ tà khí gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và có thể xảy ra những hiện tượng khó lý giải.
Tránh dừng chân nơi âm u
Ông bà thường được dặn các thành viên trong gia đình khi ra khỏi nhà không nên dừng chân ở những nơi âm u, thiếu sáng và nhiều tà khí như nghĩa trang, bệnh viện, nhà tang lễ vào ngày này để tránh ảnh hưởng đến sức khoẻ.
Tuy nhiên, không chỉ vào ngày này mà còn vào ngày thường, bạn cũng không nên dừng lại ở những nơi này vì chúng có thể chứa mầm bệnh.
Tránh làm rơi hoặc mất tiền
Việc mất tiền vào ngày tết mùng 5/5 được coi là tự đánh rơi tài lộc theo quan niệm từ xưa, gây ảnh hưởng đến vận may của mình. Vì vậy, khi ra ngoài, cần chú ý tới trang phục và đồ dùng cá nhân để tránh rơi mất.
Không để giày dép lộn xộn
Giày dép trong tiếng Hán sẽ đồng âm với từ "tà", nếu để lộn xộn dễ dẫn đến việc thu hút tà khí. Vì vậy, cần chú ý sắp xếp giày dép gọn gàng để tránh ảnh hưởng đến tài lộc và tình duyên của mình.
5. Các hoạt động diễn ra vào ngày Tết Đoan Ngọ
Trong ngày mùng 5/5, ngoài việc cúng thờ vào giờ Ngọ (12h trưa), người dân ở các vùng quê còn có truyền thống đi hái lá để nấu nước xông làm sạch cơ thể và giải cảm. Theo truyền thống dân gian, thời điểm này là lúc có dương khí tốt nhất trong năm, khi mặt trời tỏa nắng rực rỡ. Nhiều nơi còn có tục treo ngải cứu để trừ tà.
Tại miền Bắc, món nếp cẩm và đặc biệt là rượu nếp cẩm không thể thiếu trong ngày này. Theo truyền thống, rượu nếp được ăn ngay khi mới dậy giúp tăng hiệu quả. Loại rượu này được làm từ xôi còn nguyên hạt lên men, còn được gọi là "cái".
Người ta sử dụng các loại gạo nếp trắng và cẩm đồ để làm xôi, sau đó để nguội và rắc men, ủ trong ba ngày. Thúng xôi ủ được đặt trên một chiếc chậu để hứng lấy nước rượu, khi ăn, người ta trộn với cái để tạo vị ngọt và cay rất dễ chịu. Loại rượu này phù hợp cho mọi lứa tuổi.
Ở các tỉnh miền Trung, bánh ú tro là món không thể thiếu trong mâm cúng. Mỗi nhà đều mua vài chục bánh trở lên. Theo truyền thống của người miền Nam, thịt vịt cũng là một thứ không thể thiếu trong ngày lễ này. Tại TP.HCM, vịt quay và heo quay thường được ưa chuộng hơn vào ngày này.
Nhiều người vẫn sử dụng lá mùi để phòng bệnh và diệt sâu bọ trong ngày hôm nay. Trong khi đó, ở các khu vực ven biển, người dân thường tắm biển vào giờ Ngọ.
Có quan niệm rằng ngày này là ngày khí dương mạnh nhất trong năm, vì vậy rất thích hợp để cúng cầu an. Ngoài ra, loại cây lá hái trong thời gian này được cho là có tác dụng tốt nhất, vì vậy các thầy thuốc thường leo núi để hái thuốc.
Nếu bạn đang bị cảm trong dịp tết này, thì nên sử dụng 5 loại lá bao gồm lá bạch đàn, lá dâu tằm, xương rồng, ngũ trảo và sả nấu nước xông để giảm các triệu chứng bệnh.
Một phong tục phổ biến khác của người Việt là mua xương rồng để đặt trong nhà nhằm tránh các tà ma.
6. Tìm hiểu Tết Đoan Ngọ ở Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản
Trung Quốc
Ở Trung Quốc, Tết Đoan Ngọ được tổ chức vào ngày mùng 5/5 và được gọi là Tết Trùng Ngũ vì sự giao nhau của hai con số 5. Tại đây, Tết Trùng Ngũ được tổ chức với sự trang trọng, bao gồm các hoạt động như đua thuyền rồng, làm túi thơm và đèn lồng, cùng với trang trí nhà cửa của người dân địa phương.
Nhật Bản
Ở Nhật Bản, ngày tết này được xem là ngày lễ dành cho các bé trai. Cờ cá chép được treo lên để cầu mong sức khỏe và sự thông minh cho con cái. Bánh mochi cũng là món ăn truyền thống được cúng và ăn vào dịp này.
Hàn Quốc
Dano hay Tết Đoan Ngọ là một trong ba lễ hội truyền thống lớn nhất của Hàn Quốc trong năm. Nó mang đến những hoạt động có ý nghĩa văn hóa và phong tục lâu đời.
Đây là dịp để các thành viên quay về đoàn tụ và tiếp tục giữ gìn những giá trị truyền thống. Vào ngày này, phụ nữ và trẻ em thường tắm gội bằng lá cây diên vĩ, tham gia các trò chơi dân gian và mặc trang phục truyền thống.
Tết Đoan Ngọ được xem là Tết giữa năm, ban đầu để tưởng nhớ tổ tiên và cầu mong mùa màng bội thu không bị sâu bọ phá hoại, sau đó để ước mong sức khoẻ và chữa bệnh. Đây là một lễ Tết truyền thống được gắn liền với tín ngưỡng của cả cộng đồng. Để hiểu thêm về những ngày lễ, tết trong năm bạn có thể tham khảo chuyên mục đời sống xã hội của Elipsport nhé!
Ngày lễ là dịp để tỏa sáng với những món trang sức đẹp và sang trọng. Hãy tặng cho những người thân yêu món quà đáng nhớ. Và không có gì ý nghĩa hơn món quà đến từ sức khỏe. Hiện nay Elipsport đang cung cấp dòng sản phẩm tập luyện thể dục và chăm sóc sức khỏe tại nhà bao gồm: Ghế massage, máy chạy bộ và xe đạp tập. Hãy liên hệ với chúng tôi để nhận được những chương trình ưu đãi giảm giá nhé!
Elipsport - Thương hiệu thể thao tại nhà với các dòng sản phẩm như: Máy chạy bộ, xe đạp tập, ghế massage… được khách hàng tin dùng hiện nay. Hệ thống cửa hàng tại 63 tỉnh trên toàn quốc. CEO Elipsport với phương châm: “Sức khoẻ cho người Việt là mục tiêu của cuộc đời tôi.”
Câu hỏi thường gặp
Tại sao Tết Đoan Ngọ được gọi là Tết diệt sâu bọ?
Câu chuyện kể về một ông lão tự xưng là Đôi Truân đến từ miền khác đã giúp đỡ người dân trong việc diệt sâu bọ oanh tạc cây trồng, khiến mùa màng trở nên thất bát. Ông lão đề nghị mỗi nhà lập một đàn cúng đơn giản gồm bánh gio (tro) và trái cây, sau đó vận động thể dục trước nhà trong khi cúng. Người dân làm theo và chỉ trong một thời gian ngắn, sâu bọ đã biến mất. Ngày nay, Tết diệt sâu bọ vẫn được tổ chức rất chu đáo ở các làng quê Việt Nam, có thể do nó gắn liền với văn hóa nông nghiệp của đất nước.
Tết Đoan Ngọ ở 3 miền có gì khác nhau?
Theo PGS. TS Phạm Ngọc Trung, nguyên Trưởng khoa Văn hóa học tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền, người dân ở đồng Bằng Bắc Bộ thường sử dụng cơm rượu nếp để tiêu diệt côn trùng và sâu bọ. Lý do là vì người xưa tin rằng sự kết hợp giữa nồng độ của cơm nếp và men cay trong rượu có thể loại bỏ và tiêu diệt các loại ký sinh trùng có hại cho sức khỏe.
Ở miền Trung, khu vực có khí hậu khắc nghiệt nhất Việt Nam, người dân cúng tết bằng lễ nghi lớn để cầu mong sự yên bình và mùa màng bội thu. Mâm cỗ của họ thường gồm cơm rượu để diệt sâu bọ, bánh tráng, chè kê và bánh tro.
Trong khi đó, ở miền Nam, cơm rượu được vo thành viên tròn ăn kèm với xôi vò và thịt vịt cũng là đồ cúng không thể thiếu.
